κοινόχρηστα

Τα πράγματα που χρησιμοποιούνται από πολλούς, που είναι κοινής χρήσης· χρηματικό ποσό που καταβάλλεται σε μηνιαία βάση από τους ενοίκους μιας πολυκατοικίας αναλογικά και χρησιμοποιείται για την πληρωμή των κοινών εξόδων. (Νομ.) Σύμφωνα με τον ελληνικό Αστικό Κώδικα, «πράγματα κοινής χρήσης είναι ιδίως τα νερά με ελεύθερη και αέναη ροή, οι δρόμοι, οι πλατείες, οι αιγιαλοί, τα λιμάνια και οι όρμοι, οι όχθες πλεύσιμων ποταμών, οι μεγάλες λίμνες και οι όχθες τους» (άρθρο 967). Η απαρίθμηση αυτή είναι ενδεικτική. Γενικά, κ. θεωρούνται τα πράγματα που χρησιμοποιούνται ελεύθερα και ανεμπόδιστα, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη σύμβαση (για παράδειγμα, τα μέσα μαζικής μεταφοράς) ή άδεια (βιβλιοθήκες, μουσεία κ.ά.). Η πληρωμή τέλους ή φόρου για τη χρήση των κ. δεν τους στερεί αυτό τον χαρακτηρισμό. Η πληρωμή διοδίων, για παράδειγμα, δεν αφαιρεί τον χαρακτήρα των οδών ως κ. Τα κ. ανήκουν στα εκτός συναλλαγής πράγματα. Διακρίνονται όμως από τα «κοινά τοις πάσι» (ο αέρας, το φως, η θάλασσα κλπ.), που είναι ανεπίδεκτα οποιασδήποτε εξουσίας από άτομα ή οργανισμούς, καθώς επίσης από τα προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημόσιων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών (σχολεία, ναοί, δημόσια κτίρια κ.ά.). Τα κ. ανήκουν και μπορούν να χρησιμοποιούνται από όλα τα πρόσωπα που γίνονται δεκτά σε έναν εθνικό χώρο, σύμφωνα με τον προορισμό τους και με τρόπο που να μην εμποδίζεται η απόλαυσή τους από τους άλλους. Το δικαίωμα αυτό απορρέει από την προσωπικότητα των ατόμων και προστατεύεται από τις γενικές νομικές διατάξεις της προσβολής της προσωπικότητας για κάθε παρακώλυση ή αποβολή από τη χρήση τους. Οι περιορισμοί που μπορεί να επιβάλλονται από τις αρχές πρέπει να είναι γενικοί, να βασίζονται στην αρχή της ισότητας και να δικαιολογούνται από το γενικό συμφέρον. Τα κ. δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συναλλαγής ή ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Επίσης δεν ανήκουν στην κυριότητα του κράτους, το οποίο επεμβαίνει μόνο για την αξιοποίηση και την εξασφάλιση της απόλαυσής τους από το κοινό. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει πρόβλημα ερμηνείας για την ιδιότητα ενός πράγματος ως κ.: για παράδειγμα, υπάρχουν ιδιωτικοί χώροι, στους οποίους έχουν δημιουργηθεί (με τη φροντίδα των ιδιοκτητών τους ή άλλων φορέων και για αποκλειστική τους χρήση) καταστάσεις όμοιες με τα κ., όπως ιδιωτικές οδοί, πλατείες κ.ά. Ως προς τους αιγιαλούς, υπάρχουν συχνά προβλήματα εθνικής κυριαρχίας και ελέγχου, με αποτέλεσμα να προκύπτουν αμφισβητήσεις για την ελεύθερη χρήση τους. Ειδική ρύθμιση υπάρχει και για τα νερά (ιδιαίτερα τα αρδευτικά), για τις ιαματικές πηγές και για κάθε πηγή που αναβλύζει από ιδιωτικό έδαφος ή προκαλείται με τεχνητά μέσα. Κοινόχρηστα χαρακτηρίζονται τα μέσα μαζικής μεταφοράς αφού χρησιμοποιούνται ελεύθερα και ανεμπόδιστα από τον λαό (φωτ. ΑΠΕ). Σύμφωνα με το άρθρο 967 του ελληνικού Αστικού Κώδικα τα λιμάνια συμπεριλαμβάνονται στα «πράγματα κοινής χρήσης» (φωτ. ΑΠΕ).

* * *

τα

βλ. κοινόχρηστος.